Ervaringsverhaal van een leerkracht

Waarom doe je de dingen die je doet? Dat is een vraag waar we eigenlijk vrijwel nooit écht bij stilstaan. Maar wat als de dingen die je doet, leren in de weg staat of voorkomt dat je boodschap overkomt. Dan zijn er vaak genoeg externe factoren, die een verklaring kunnen bieden: ouders die geen steun kunnen bieden, het kind heeft een lage intelligentie of een stoornis, de school staat in een achterstandswijk en ga zo maar door. 

Ik heb gemerkt dat het erg gemakkelijk is om te schermen met deze externe factoren. En zo heb ik, al mijn goede bedoelingen ten spijt, kinderen gekweekt die afhankelijk zijn van externe input om gedrag te sturen. Door er straf tegenover te zetten: “Als je je huiswerk niet maakt, dan blijf je even na schooltijd zitten om het te maken.” of “Als het niet op tijd stil is in de klas, krijgen jullie een dictee.” Door te belonen: “Als jullie nu heel erg je best doen, dan houden we tijd over om naar buiten te gaan.” of “Als je groepje genoeg herinneringskaartjes overhoudt, dan mogen jullie naar een filmpje op het digibord kijken.” En… het werkt! Kinderen leveren hun huiswerk keurig in, zijn sneller stil, werken hard en taakgericht. Totdat de straf vergeten is of de beloning niet (langer) gekoppeld is aan de activiteit van het moment.

En dan blijkt dat die externe input ook nodig wordt om sociaal gedrag bij te sturen. Conflicten gaan de boventoon voeren, scheldwoorden en klappen worden uitgewisseld. Er wordt gepraat, gesoebat en gestraft. Ouders worden uitgenodigd voor een gesprek op school. Gedragscontracten worden opgelegd. En… het werkt! Kinderen letten op school op hun woorden en houden hun handen thuis. Totdat school uit is en social media een perfecte uitlaatklep blijkt te zijn. Totdat de dreiging van straf afneemt of het gedragscontract verloopt.

Ja, ik heb het over zo’n klas. Zo’n klas waar vrijwel iedere leerkracht er in zijn loopbaan een of meerdere van krijgt. Een klas waar elke interventie die je pleegt, geen blijvend effect lijkt te hebben. Een klas waarover door veel mensen wordt gepraat: door de leerkracht, de directeur, de intern begeleider en het team, door de ouders op het schoolplein en door de kinderen. Een klas die nergens meer op reageert en een leerkracht die steeds gefrustreerder raakt.

Waarom doe je de dingen die je doet? Op een gegeven moment raak je het zicht kwijt op het antwoord op deze vraag. Dat is het moment waarop je ‘rock bodem’ raakt. Het moment waarop je voor de keuze staat: ga ik mijzelf toestaan om hieraan onderdoor te gaan of ga ik hulp inschakelen? Ik heb ervoor gekozen om hulp in te schakelen. En dan komt er iemand in de klas die de Bounce methodiek inzet en veranderingen bewerkstelligt. Veranderingen in de sfeer in de klas, veranderingen in de werkhouding. Veranderingen die mij nieuwsgierig maakten naar wat er aan de Bounce methodiek ten grondslag ligt.

Ik maak het mee. De klas verandert, stap voor stap. Ik zie de opstandigheid die de methode oproept. Opstandigheid die nodig is om bestaande patronen en denkbeelden in de openheid te brengen en te doorbreken. Ik zie het zelfbewustzijn van kinderen daardoor groeien. Ik zie dat steeds meer kinderen in staat zijn tot zelfsturing. Het enthousiasme groeit.